Al vanaf het begin heeft de aarde perioden gekend van honderden miljoenen jaren met tropisch warme klimaten, die zijn afgewisseld door bijna even langdurige periodes met koude klimaten.
Rond vijf tot zes miljoen jaar geleden veranderde het klimaat van altijd tropisch warm tot een afwisseling van koude en warme tijden. Vanaf zo’n twee miljoen jaar geleden tot nu zijn er zeker twintig ijstijden geweest, afgewisseld door warmere tijden. Dit tijdperk als geheel noemen we het Pleistoceen.
IJstijd
Een ijstijd is een lange periode waarin het klimaat veel kouder is dan nu. Gletsjers zijn veel langer, rivieren zien er anders uit, de begroeiing van het land is anders, er leven andere dieren in een bepaald gebied en de zeespiegel staat veel lager.
Ongeveer 20.000 jaar geleden is het klimaat in onze streken zo koud dat er alleen maar dieren kunnen leven die aan de koude zijn aangepast. Wolharige mammoeten (collectie), steppenwisenten (collectie) en wolharige neushoorns (collectie) hebben een dikke vacht met lange haren.
Ook andere dieren, zoals rendier (collectie), wolf (collectie), holenleeuw en reuzenhert (collectie) hebben hier in de koude periodes geleefd.
Een warme tijd
In het begin van het Pleistoceen waren de ijstijden nog niet zo erg koud en de warme tijden zelfs warmer dan het klimaat nu is. Wij weten dit doordat er bij de plaats Tegelen in Noord Limburg overblijfselen zijn gevonden van planten en dieren die in een vochtig en warm klimaat thuishoren.
Gedurende het Tiglien in het Vroeg Pleistoceen heerste er in onze omgeving een vochtig warm klimaat, waarin vooral loofbossen voorkwamen. De zoogdieren die hier leefden waren goed aan de hoge temperaturen aangepast. Er leefden onder meer neushoorns, herten, paarden, verschillende olifantachtigen, bevers, beren en hyena's. Er kwam zelfs een aapje voor. Al deze vroege soorten zijn uitgestorven, maar hun opvolgers komen nog steeds voor, al is het niet in Nederland.